Bakârâ Suresine İsmini Veren Buzağıya Tapınma Olayı
“Bir gün Musa ulusuna dedi ki: “Allah size bir sığır kesmenizi emrediyor”. “Sen bizimle eğleniyor musun?” dediler. “Kendini bilmez biri olmaktan, Allah’a sığınırım” dedi. Dediler ki: “Bizim için Rabbine sor, o nasıl bir şeydir, bize açıklasın”. Dedi ki: “O bir sığırdır, diyor. Ne yaşlı, ne körpe. İkisinin ortası bir şey”. “Haydi, emri yerine getirin!” “Bizim için Rabbine sor, o ne renktir, bize açıklasın” dediler. Dedi ki: “O, sarı bir sığırdır, diyor. Sapsarı renkte. Görenlere zevk verir”. “Bizim için Rabbine sor, o nasıl bir şeydir, bize açıklasın! Bize göre, sığır sığıra benzer. Allah dilerse, hedefi tam tuttururuz” dediler. Dedi ki: “O bir boğadır” diyor. “Ne koşulup toprağı sürmüş, ne de ekin sulamıştır. Sapasağlam, alacası da yok”. “Tamam! Şimdi doğru açıklamayı getirdin, dediler”. Nihâyet onu kestiler. Neredeyse yapmayacaklardı.”
(Bakara, 67-71)
Ayete adını veren بَقَرَةٌ (bakara),بَقَر = bakar‘ın tekilidir, sığır demektir. Erkeğine (ثور = ṣevr) denir. [Müfredât,بقر mad.]. Âyetteki (تُثِيرُ الأَرْضَ = tuṣîru’l-arḏa) ifadesi bu sığırın erkek olduğunu gösterir. Çünkü ( ثور = sevr) ile (تُثِيرُ = tuṣîru) aynı köktendir. (وَلاَ تَسْقِي الْحَرْثَ = velâ tesqi’l-harṣ) ikinci kanıttır. Yani öyle bir sığır ki; “Ne koşulup toprağı sürmüş, ne de ekin sulamıştır.” Bunları yapacak kabiliyette ama yapmamıştır. Bu bir boğadan başkası olamaz. Fiillerin dişi cinse göre çekilmiş olması بَقَرَةٌ nın dişi cins bir kelime olmasından dolayıdır. Bu yüzden bahsedilen sembol Allahuâlem tanrıça Hathor’un dişi temsili inek değil, erkek Boğa sembolüne sahip olan Apis’tir.
Memfis’te Apis adı verilen boğaya tapılırdı. Memfis, Kahire. ’nin 35 km. güneyinde, Nil üzerinde yer alan eski Mısır kentidir. Bu inanç daha sonra Mısır’ın diğer bölgelerine yayılmıştı. Apis bir tane olur ve ölen Apis’in başka bir boğanın bedeninde yeniden dünyaya geldiğine inanılırdı. Yeni boğayı rahipler otlaklarda arar, belirgin özellikleriyle diğerlerinden ayırır, bulurlardı.
Apis boğası Ptah isimli evreni yarattığına inanılan Mısırlı tanrısının cisimleşmiş hali ve talihin sahibi idi.
Eski Mısır’da sonraları Osiris ile özdeşleştirilen Apis hakkında Yunan tarihçi Mestrius Plutarchus şöyle der:
“Apis, Osiris’in ruhunun alımlı ve güzel bir temsili idi. Ne olursa olsun, çağında sadece bir boğa kutsal Apis’in temsili olarak seçilirdi ve sadece bu boğa öldüğü zaman yerine bir başkası konabilirdi. Yeni gelen Apis boğası Memfis’e altından yapılmış bir kulübe içinde taşınırdı”
Ölen boğa mumyalanırdı
Eski Ahit Yeremya’nın kitabında Apis/Hapi (עַ נִסְחַ֣ף) ve Memfis’in (Nof) vurulmasından bahsedilmektedir:
“Mısır’da bildirin ve Migdol’da işittirin ve Memfis’te ve Tahpanhes’te işittirin; diyin: Dikil ve hazırlan; çünkü çevrende olanları kılıç yiyip bitirdi. İlahın Apis neden kaçtı? Boğan neden ayakta kalamadı? Çünkü RAB onu yere serdi!” (Yer. 46:14-15)
Kur’an-ı Kerîm’de anlatılan kıssaların arkaplanının zamanının gerçeklerin ve inanç öğelerine ait olduğu belli âşikâr değil midir?
Kaynaklar:
- Büyük Larousse Sözlük Ve Ansiklopedisi, c. II, s. 712.
- https://books.google.com.tr/books/content?id=5k0GAAAAQAAJ&hl=tr&pg=PA347
